Με αφορμή το ξέσπασμα της τελευταίας μεγάλης πυρκαγιάς στην Βορειοανατολική Αττική, θα μιλήσουμε για το πώς αυτές οι πυρκαγιές δημιουργούνται και πως επηρεάζονται από τον καιρό.
Οι δασικές πυρκαγιές αποτελούν ένα φυσικό φαινόμενο το οποίο για να δημιουργηθεί απαιτούνται 3 σημαντικά πράγματα. Θερμότητα, Καύσιμη ύλη και Οξυγόνο. Ένα τέτοιο φαινόμενο μπορεί να προκληθεί είτε από φυσικά αίτια(πτώση κεραυνού) είτε από ανθρώπινη δραστηριότητα(εμπρησμοί).
Κατά μέσο όρο σε ένα δάσος εμφανίζεται μία πυρκαγιά από φυσική αιτία κάθε 100-150 χρόνια, κάτι το οποίο, μπορεί να φανεί παράξενο, αλλά παίζει σημαντικό ρόλο για την ισορροπία και την αναγέννηση των δασικών οικοσυστημάτων, αφού τα οικοσυστήματα αυτά είναι σε μεγάλο βαθμό προσαρμοσμένα στη φωτιά, με αποτέλεσμα να έχουν συνήθως τη δυνατότητα να αναγεννηθούν άμεσα και αποτελεσματικά μετά από αυτή.
Οι κυριότερες αιτίες των δασικών πυρκαγιών είναι:
• Κακόβουλες ενέργειες όπως εμπρησμοί.
• Η απόρριψη αναμμένων τσιγάρων από αμέλεια ή το άναμμα φωτιάς στο δάσος π.χ για κάμπινγκ
• Οι διάφορες γεωργικές δραστηριότητες όπως καύση ξερών χόρτων σε εξοχικές κατοικίες, ατυχήματα γεωργικών μηχανημάτων
• Η καύση σκουπιδιών σε ανεξέλεγκτες χωματερές
• Ο ηλεκτρισμός είτε από ατύχημα(βλάβες καλωδίων, βραχυκύκλωμα) είτε φυσικός(κεραυνός)
Από τις παραπάνω αιτίες μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι οι περισσότερες που αναφέρονται και μάλιστα το 95% αυτών, οφείλονται σε ανθρωπογενή παράγοντα, ενώ τα φυσικά αίτια ευθύνονται μόνο για το υπόλοιπο 5% των πυρκαγιών που ξεσπούν στην Ελλάδα, κάτι το οποίο έχει γενικά σαν συνέπεια τη διατάραξη του φυσικού ρόλου των πυρκαγιών ή την εξάντληση της φυσικής ικανότητας των οικοσυστημάτων να ανταποκρίνονται στις προκλήσεις της μεταπυρικής αναγέννησης. Το αποτέλεσμα είναι πως οι πυρκαγιές δυστυχώς αποτελούν πλέον την πιο σοβαρή απειλή των Ελληνικών Μεσογειακών δασών.
Μια δασική πυρκαγιά εξαρτάται πάρα πολύ εύκολα από την μορφολογία του εδάφους(κλίση, έκθεση, υψόμετρο) και φυσικά από τον καιρό. Μάλιστα εξαρτάται είτε από τον ήδη υπάρχον καιρό, είτε από τον καιρό λόγω του μικροκλίματος που δημιουργεί η ίδια η πυρκαγιά.
Οι κυριότεροι μετεωρολογικοί παράγοντες που επηρεάζουν τη συμπεριφορά των δασικών πυρκαγιών είναι:
• ΑΝΕΜΟΣ(διεύθυνση, ένταση, τοπικότητα)
• ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ(υψηλή ή χαμηλή)
• ΣΧΕΤΙΚΗ ΥΓΡΑΣΙΑ ΤΟΥ ΑΕΡΑ(σε ποσοστό %)
• ΠΤΩΣΗ ΚΕΡΑΥΝΟΥ(από θερμική καταιγίδα)
Όταν λοιπόν σε έναν τόπο επικρατούν ήδη αρκετά υψηλές θερμοκρασίες, χαμηλά ποσοστά υγρασίας και πνέουν πολύ ισχυροί άνεμοι, οι συνθήκες αυτές λεγόμενες ως Hot-Dry-Windy είναι οι ευνοϊκότερες για την εκδήλωση και εξάπλωση πυρκαγιών και ταυτόχρονα πολύ δύσκολες για την αντιμετώπιση και κατάσβεση αυτών ειδικά εάν είναι και σε δύσβατη περιοχή.
Εκτός όμως από τον ήδη υπάρχον καιρό, μια μεγάλη πυρκαγιά μπορεί να προκαλέσει το δικό της απρόβλεπτο καιρό μέσω του μικροκλίματος που μπορεί να δημιουργήσει. Λόγω της απότομης αύξησης της θερμοκρασίας από τα μεγάλα ποσά θερμικού φορτίου που εκλύονται, των ισχυρών αναταράξεων λόγω των πολύ δυνατών ριπαίων ανέμων που πνέουν εκεί και της μείωσης οξυγόνου από την ιδιαίτερη επιβάρυνση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα, έχουν ως αποτέλεσμα την αναζωπύρωσή της, αφού, λόγω της συνεχούς αλλαγής της διεύθυνσης και έντασης του ανέμου μπορεί να δημιουργήσει νέες εστίες με τη μετάδοση καυτρών. Αυτό έχει σαν συνέπεια να προκληθεί μεγαλύτερος κίνδυνος για τα εναέρια μέσα στην προσπάθεια τους να προσεγγίσουν για την κατάσβεσή της, αλλά και να δημιουργήσει αναπνευστικά προβλήματα από την έλλειψη οξυγόνου στον ανθρώπινο οργανισμό, καθιστώντας ακόμα δυσκολότερη την αντιμετώπισή της. Μία άλλη επίπτωση είναι ότι μπορεί να προκαλέσει ακόμη και τοπικά πλημμυρικά φαινόμενα σε περίπτωση δυνατής βροχόπτωσης, λόγω του καμένου εδάφους που θα έχει πλέον μπαζωθεί.
Επίσης, αξίζει να σημειωθεί, ότι μια πυρκαγιά μπορεί να δημιουργηθεί και από ηλεκτρική εκκένωση είτε από μια θερμική καταιγίδα, είτε από τον ίδιο της τον καπνό.
Μάλιστα εάν πάρει τεράστιες διαστάσεις, μεγάλα ποσά θερμότητας και υδρατμών απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα επηρεάζοντας τη θερμοκρασία, την υγρασία και την πίεση και δημιουργώντας έτσι το δικό της καιρό.
Λόγω λοιπόν της μεγάλης θέρμανσης στην ατμόσφαιρα, όπως και σε μία κλασική θερμική καταιγίδα, ο αέρας αναγκάζεται να κινηθεί προς τα πάνω και να αναμιχθεί με τον ήδη ψυχρότερο αέρα που βρίσκεται στα ανώτερα στρώματα. Όταν αρχίζει να ψύχεται, οι υδρατμοί συμπυκνώνονται πάνω στα σωματίδια της στάχτης με αποτέλεσμα, λόγω της απελευθέρωσης της λανθάνουσας θερμότητας, να δημιουργούνται ανοδικά και καθοδικά ρεύματα και να αναπτυχθεί το γνωστό νέφος pyrocumulus(πυροσωρείτης). Αυτό το νέφος, λόγω και της τοπικής κυκλοφορίας του ανέμου δεν αποκλείεται σε ακραίες περιπτώσεις να προκαλέσει κεραυνούς που να δημιουργήσουν νέες εστίες πυρκαγιάς.
Εν κατακλείδι, όλοι γνωρίζουμε ότι μια δασική πυρκαγιά δυστυχώς είναι το μοναδικό φυσικό φαινόμενο που δεν μπορεί να προβλεφθεί. Όμως σε περίπτωση εκδήλωσή της, για να μπορέσουμε να αποφύγουμε θύματα από πυρόπληκτες οικογένειες και καταστροφές περιουσιών, θα πρέπει συνεχώς να ενημερωνόμαστε και μαζί με τις αρμόδιες αρχές να παίρνουμε προληπτικά μέτρα για να είμαστε πάντα σε ετοιμότητα.
Επιμέλεια άρθρου:
Μ. Τζανακάκης, φοιτητής Φυσικών επιστημών στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο και προγνώστης καιρού με πιστοποίηση από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο
Όλες οι καιρικές εξελίξεις βρίσκονται εδώ! Βρείτε αναλυτικά όλες τις προγνώσεις μας μέσα από την ιστοσελίδα μας ή από το instagram @weatherforattica.gr.
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link) weatherforattica.gr .
Tags
Πυρκαγιές