Έχοντας διανύσει ένα πολύ δύσκολο πρώτο δίμηνο του καλοκαιριού, με πολλά επεισόδια καύσωνα ή επεισόδια έντονης ζέστης, πολλές φορές ακούσαμε πως ευθύνονται πολλά φαινόμενα για όλα αυτά, μεταξύ των οποίων είναι και ο θερμικός θόλος (Heat Dome).
Τι είναι όμως αυτό το φαινόμενο;
Ο Θερμικός Θόλος είναι το κύριο φαινόμενο που προκαλεί τους έντονους καύσωνες κάθε χρόνο. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 2023, υπήρξαν ακραία κύματα καύσωνα, τα οποία συνεχίστηκαν μέχρι ακόμα και τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο. Υπήρξαν χιλιάδες σταθμοί που κατέγραψαν ρεκόρ θερμοκρασιών, και οι ανωμαλίες στις θερμοκρασίες ήταν συχνά εκτός των κανονικών ορίων.
Παρόμοια γεγονότα συνέβησαν σε όλη τη Βαλκανική χερσόνησο και την Ανατολική Ευρώπη μέχρι τα μέσα Ιουλίου φέτος.
Τα κύματα καύσωνα σπάνε ξανά κάθε ρεκόρ αυτό το καλοκαίρι, και η διάρκειά τους καθώς και οι χαμηλές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια της νύχτας είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακές. Επίσης, σε παγκόσμιο επίπεδο, η 21η Ιουλίου, όπως σας είχαμε ήδη ενημερώσει σημείωσε το νέο παγκόσμιο ρεκόρ για την ημερήσια θερμοκρασία της επιφάνειας του αέρα, με 17.09 °C, ξεπερνώντας το παλιό ρεκόρ κατά 0.01 °C από τις 6 Ιουλίου 2023.
Ο Θερμικός Θόλος είναι το φαινόμενο που οδηγεί σε αυτά τα ακραία γεγονότα θερμότητας. Συνήθως, ο θερμικός θόλος είναι το κύριο και πιο κυρίαρχο χαρακτηριστικό των καιρικών μοτίβων του καλοκαιριού στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Ωστόσο, μπορεί επίσης να εμφανιστεί και το φθινόπωρο, κάτι που βίωσε μεγάλο μέρος της Ευρώπης πέρυσι.
Ακούμε τον όρο θερμικός θόλος όταν αναπτύσσονται εξαιρετικά υψηλές και ανώμαλες θερμοκρασίες. Το μοτίβο του ανώτερου επιπέδου ράχης, ή η θερμή αέρια μάζα στα μεγαλύτερα υψόμετρα, είναι γνωστό ως το Ανώτερο Υψηλό. Συνήθως, σχηματίζει τον θερμικό θόλο.
Έτσι, αυτός ο συγκεκριμένος όρος χρησιμοποιείται όταν μια ευρεία περιοχή υψηλής πίεσης παραμένει σε μεγάλο μέρος της ηπείρου. Αν το γεγονός είναι εξαιρετικά σταθερό και ακραίο, συνήθως παραμένει εκεί για αρκετές ημέρες ή εβδομάδες.
Ο θερμικός θόλος θα μπορούσαμε να πούμε ότι λειτουργεί σαν καπάκι σε μια κατσαρόλα. Ο εκτεταμένος θόλος θερμότητας παγιδεύει μια σημαντικά θερμότερη αέρια μάζα σε όλα τα επίπεδα από κάτω, πιέζοντας τα στρώματα της προς το έδαφος. Επομένως, η αέρια μάζα γίνεται ξηρή και θερμαίνεται σημαντικά καθώς φτάνει στα χαμηλότερα υψόμετρα.
Ένα κύμα καύσωνα που συνδέεται με έναν θερμικό θόλο δημιουργεί ήπιο, σταθερό καιρό και συχνά ξηρή αέρια μάζα με ελάχιστες πιθανότητες για βροχόπτωση ή ακόμα και σύννεφα. Αυτό συμβαίνει λόγω της καθοδικής κίνησης των αέριων μαζών στο κέντρο του θερμικού θόλου, με αποτέλεσμα την άνοδο των θερμοκρασιών. Μερικές φορές, βλέπουμε το καιρικό μοτίβο να αναπτύσσει το λεγόμενο μπλοκάρισμα Ωμέγα.
Το παρακάτω παράδειγμα δείχνει αυτό το είδος του μπλοκαρίσματος Ωμέγα πάνω από την Ευρώπη από τις αρχές Σεπτεμβρίου πέρυσι. Το μοτίβο κάλυψε μεγάλο μέρος της ηπείρου, με έναν κεντρικό θερμικό θόλο και ένα σύστημα χαμηλής πίεσης σε κάθε πλευρά. Ένα χαμηλό ήταν πάνω από τη νότια Μεσόγειο και το άλλο πάνω από τις Αζόρες.
Ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια ενός ξηρού καλοκαιριού, ο ξηρότερος και θερμότερος καιρός αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εκδήλωσης και εξάπλωσης πυρκαγιών λόγω της ανάπτυξης ξηρασίας ή επιδεινώνει επιπλέον τις υφιστάμενες ξηρές συνθήκες.
Τέτοια παραδείγματα ήταν οι πυρκαγιές στον Ειρηνικό Βορειοδυτικό και σε άλλες περιοχές της δυτικής Βόρειας Αμερικής τα τελευταία χρόνια ή στην Ευρώπη (Ελλάδα, Πορτογαλία, κ.λπ.) κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου του περασμένου έτους.
Ένας θερμικός θόλος ευθύνεται συχνά και για θανατηφόρους καύσωνες παγκοσμίως, καθώς η καυτή και υπερβολική θερμότητα συνήθως διαρκεί για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Τέτοια γεγονότα θερμικού θόλου έφεραν θερμοκρασίες ρεκόρ σε πολλές χώρες παγκοσμίως το καλοκαίρι του 2023, επεκτείνοντας τις στις φθινοπωρινές περιόδους.
Οι ημερήσιες μέσες, ελάχιστες και μέγιστες θερμοκρασίες κάτω από τον θερμικό θόλο είναι τυπικά σημαντικά πάνω από το μέσο όρο. Όταν ο θερμικός θόλος είναι ισχυρός, αμφισβητεί τα υπάρχοντα ιστορικά ρεκόρ. Αυτό γίνεται ιδιαίτερα εντυπωσιακό όταν αυτό το φαινόμενο αναπτύσσεται κατά τις αρχές του καλοκαιριού ή το φθινόπωρο.
Επιμέλεια άρθρου:
Δ. Ντόβας, Προγνώστης καιρού με πιστοποίηση από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο
Όλες οι καιρικές εξελίξεις βρίσκονται εδώ! Βρείτε αναλυτικά όλες τις προγνώσεις μας μέσα από την ιστοσελίδα μας ή από το instagram @weatherforattica.gr.
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link) weatherforattica.gr .
Tags
Επιστημονικά άρθρα