Ο πρώτος μήνας του καλοκαιριού του 2024 ξεκίνησε με υγρό και δροσερό καιρό σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης. Η μόνη περιοχή που είχε πρόσφατα καιρικές συνθήκες που θύμιζαν καλοκαίρι και μάλιστα ''βαθύ'' ήταν η νοτιοανατολική Ευρώπη. Αυτό το σκηνικό ωστόσο πάνω από την Ευρώπη φαίνεται πως πλέον αλλάζει, με τις βροχοπτώσεις να μειώνονται σημαντικά και ένα κύμα καύσωνα να επηρεάζει σημαντικά τη νότια, κεντρική και ανατολική Ευρώπη.
Οι θερμοκρασίες προβλέπεται να ανέβουν στα μέσα έως ανώτερα επίπεδα των 30 βαθμών Κελσίου σε πολλές χώρες, ενώ τοπικά ενδέχεται να φτάνουν ή και να ξεπερνούν ακόμα και τους 40 βαθμούς Κελσίου για πρώτη φορά αυτό το καλοκαίρι τόσο βόρεια.
Αυτή η αλλαγή αναμένεται να επεκταθεί σε ολόκληρη την Ευρώπη προς τα μέσα της εβδομάδας, ενώ το σύστημα αποκλεισμού υψηλής πίεσης θα μετακινηθεί σταδιακά ανατολικά προς το Σαββατοκύριακο.
Η εικόνα του καιρού αυτόν τον μήνα στην Ευρώπη ήταν κατά πολύ κάτω από το μέσο όρο, λόγω των συνεχόμενων καιρικών συστημάτων, συμπεριλαμβανομένων και των πλημμυρικών γεγονότων (π.χ. στη Γερμανία), ωστόσο, μία εξαίρεση ήταν η νοτιότερη βαλκανική και η νοτιοανατολική Ευρώπη, όπου εξαπλώθηκαν εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες, ειδικά στην Ελλάδα και την Τουρκία.
Η παρακάτω εικόνα δείχνει τη μέγιστη θερμοκρασία την Πέμπτη, 13 Ιουνίου.
Αποκαλύπτει τον τυπικό καιρό που διαρκεί σχεδόν από την αρχή του μήνα: ζεστός καιρός στη νοτιοανατολική Ευρώπη αλλά αρκετά δροσερός καιρός αλλού.
Νέα άνοδος της θερμοκρασίας σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης τις επόμενες ημέρες
Αυτή την εβδομάδα, οι θερμοκρασίες προβλέπεται να φτάσουν στα μέσα έως ανώτερα επίπεδα των 30 βαθμών Κελσίου στην κεντρική Ευρώπη, τα Βαλκάνια και την ανατολική Ευρώπη, με τις μέγιστες τιμές να ενδέχεται να πλησιάσουν ή και να ξεπεράσουν τοπικά ακόμα και τους 40 βαθμούς Κελσίου. Πιο δυτικά και βόρεια, οι θερμοκρασίες θα παραμείνουν κοντά ή κάτω από το μέσο όρο για τα μέσα Ιουνίου.
Ο κύριος λόγος πίσω από το επερχόμενο κύμα ζέστης είναι ένα σταθερό πρότυπο ατμοσφαιρικής πίεσης, γνωστό και ως θόλος ζέστης.
Καθώς φτάνουμε στα μέσα Ιουνίου, η γενική κατάσταση του καιρού στην Ευρώπη υποδεικνύει μια αλλαγή προς πιο σταθερές αλλά σημαντικά ζεστές συνθήκες. Με έναν θερμό θόλο που ενισχύεται και επεκτείνεται από τη Μεσόγειο προς την κεντρική και ανατολική Ευρώπη, η μάζα αέρα θα είναι πολύ ζεστή σε σύγκριση με τις πρώτες ημέρες του μήνα.
Τι είναι ο θόλος ζέστης και γιατί φέρνει μαζί του τόσο υψηλές θερμοκρασίες
Ο Θόλος Ζέστης είναι το κύριο χαρακτηριστικό που προκαλεί ισχυρούς αλλά και μεγάλους σε διάρκεια καύσωνες παγκοσμίως κάθε χρόνο. Το περασμένο καλοκαίρι, υπήρξαν ιδιαίτερα ισχυρά γεγονότα καύσωνα, τα οποία συνεχίστηκαν μέχρι τον Σεπτέμβριο και σε κάποιες περιοχές μέχρι και τον Οκτώβριο. Υπήρξαν χιλιάδες μετεωρολογικοί σταθμοί που κατέρριψαν ρεκόρ, ενώ και οι ανωμαλίες των θερμοκρασιών συχνά ήταν εκτός των συνηθισμένων.
Σε παγκόσμια κλίμακα, οι θερμοκρασίες από τον Ιανουάριο μέχρι τον Ιούνιο ήταν πολύ πάνω από τους μακροπρόθεσμους μέσους όρους.
Αυτή η ανωμαλία ήταν τόσο σημαντική τους τελευταίους 12 μήνες που το διάγραμμα παρακάτω, που παρέχεται από την CopernicusEU, μιλά από μόνο του.
Συνήθως, ο θόλος ζέστης είναι το κύριο και πιο κυρίαρχο χαρακτηριστικό των καιρικών συστημάτων του καλοκαιριού στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, παρόλα αυτά, μπορεί επίσης να συμβεί και το φθινόπωρο, όπως έγινε και φέτος.
Ακούμε τον όρο ''θόλος ζέστης'' όταν αναπτύσσονται εξαιρετικά υψηλές και ανώμαλες θερμοκρασίες.
Έτσι, αυτός ο συγκεκριμένος όρος χρησιμοποιείται όταν μια ευρεία περιοχή υψηλής πίεσης εγκαθίσταται πάνω από ένα μεγάλο μέρος της ηπείρου. Αν το φαινόμενο είναι ιδιαίτερα σταθερό και ακραίο, συνήθως παραμένει εκεί για αρκετές ημέρες ή εβδομάδες.
Ο θόλος ζέστης λειτουργεί σαν ένα καπάκι σε μια κατσαρόλα. Ο εκτεταμένος θόλος ζέστης παγιδεύει μια σημαντικά θερμότερη αέρια μάζα σε όλα τα επίπεδα από κάτω. Έτσι, η αέρια μάζα γίνεται ξηρή και θερμαίνεται σημαντικά καθώς φτάνει στα χαμηλότερα υψόμετρα.
Ένας καύσωνας που σχετίζεται με τον θόλο ζέστης δημιουργεί καθαρό καιρό, με ελάχιστες πιθανότητες για βροχόπτωση ή ακόμα και για σύννεφα. Μερικές φορές, βλέπουμε το φαινόμενο να αναπτύσσει το λεγόμενο ''Ωμέγα μπλοκάρισμα'' υψηλής πίεσης.
Το παρακάτω παράδειγμα δείχνει αυτό το είδος Ωμέγα μπλοκαρίσματος στην Ευρώπη από τις αρχές Σεπτεμβρίου του περασμένου έτους. Το φαινόμενο αυτό περιέβαλλε ένα μεγάλο μέρος της ηπείρου, με έναν κεντρικό θόλο ζέστης και ένα σύστημα χαμηλής πίεσης σε κάθε πλευρά. Ένα βαρομετρικό χαμηλό ήταν πάνω από τη νότια Μεσόγειο και το άλλο πάνω από τις Αζόρες.
Ειδικά κατά τη διάρκεια ξηρού καλοκαιριού, ο ξηρότερος και θερμότερος καιρός δημιουργεί σημαντικά αυξημένη απειλή πυρκαγιών λόγω της ανάπτυξης ξηρασίας, ή επιδεινώνει επιπρόσθετα τις ήδη υπάρχουσες, ξηρές συνθήκες. Τέτοια παραδείγματα ήταν οι πυρκαγιές στη βορειοδυτική περιοχή του Ειρηνικού και σε άλλες περιοχές της βορειοδυτικής Αμερικής τα τελευταία χρόνια ή στην Ευρώπη (Ελλάδα, Πορτογαλία, κ.λπ.) κατά την περυσινή καλοκαιρινή περίοδο.
Ο θόλος ζέστης είναι συχνά υπεύθυνος και για θανατηφόρους καύσωνες παγκοσμίως, καθώς η καυτή και υπερβολική ζέστη συνήθως διαρκεί για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Τέτοια γεγονότα θόλου ζέστης έφεραν θερμοκρασίες ρεκόρ σε πολλές χώρες παγκοσμίως το καλοκαίρι του 2023, επεκτείνοντας τις θερμοκρασίες αυτές και κατά τους φθινοπωρινούς μήνες.
Οι καθημερινές μέσες και μέγιστες θερμοκρασίες κάτω από τον θόλο ζέστης είναι συνήθως σημαντικά πάνω από τον μέσο όρο. Όταν ο θόλος ζέστης είναι ιδιαίτερα ισχυρός, προκαλεί προκλήσεις στα υπάρχοντα ιστορικά ρεκόρ, όπως έχουμε δει παγκοσμίως φέτος. Αυτό γίνεται ιδιαίτερα εντυπωσιακό όταν το φαινόμενο αυτό αναπτύσσεται κατά τις αρχές του καλοκαιριού (όπως συνέβη φέτος στη χώρα μας) ή το φθινόπωρο.
Πηγή: Severe Weather Europe
Επιμέλεια άρθρου:
Δ. Ντόβας, Προγνώστης καιρού με πιστοποίηση από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο
Όλες οι καιρικές εξελίξεις βρίσκονται εδώ! Βρείτε αναλυτικά όλες τις προγνώσεις μας μέσα από την ιστοσελίδα μας ή από το instagram @weatherforattica.gr.
